Ahtapotların Beyinleri Nerededir?
Ahtapotlar ve mürekkep balığı, kalamar gibi akrabaları; bilişsel karmaşıklıkları ve hareketlerinin çeşitliliği bakımından diğer omurgasızlardan ayrılırlar. Ahtapotları, insanlara ve diğer omurgalılara olan evrimsel uzaklıklarına rağmen bazı aletleri kullanabilir, karmaşık bulmacaları çözebilir, insanları tanıyabilir ve oyun oynarken nesneleri keşfedebilir. Bütün bunları ve daha fazlasını yapabilmelerini ise benzersiz sinir sistemlerine borçlular.
Seattle’da ki Washington Üniversitesi’nde davranışssal sinirbilim ve astrobiyoloji üzerine yüksek lisans yapan Dominic Sivitilli, ahtapotların beyinleri ve kolları arasındaki bilgi akışını temsil eden yeni bir model geliştirdi. Bu model, ahtapot sinirbilim ve davranışları üzerinde daha önce yapılmış çalışmalara ve laboratuvarda yani toplanmış bilgilere dayanıyordu.
Diğer omurgalılar merkezi bir sinir sitemine sahipken; ahtapotların sinir sitemleri, dağınık sinir kümelerinden oluşan ve vücut içinde bir ağ şeklinde yayılmış bir hale evrilmiştir. Bu sayede vücutlarının her bölgesinde sinir kümeleri bulunabilir. Ahtapotların toplamda 500 milyon sinir hücresi vardır ve bu hücrelerin 350 milyonu kollarında bulunur.
Ahtapotların kolları beynin komutları olmadan bağımsız bir şekilde dokunabilir, tadabilir ve hareket edebilir. Hatta vücuttan ayrılan bir kol uzanma ve tutma gibi hareketleri yapmaya devam edebilir.
Ahtapotların kollarındaki bu sinirler ve yetkinlik, beyinlerinin oldukça fazla miktardaki hesaplama kapasitesinin bir kısmının kollara iletilmesini sağlıyor ve kollar da önemli birer hesaplama bölümü haline geliyor. Bunun sayesinde ahtapotların her kolu duyusal birer motor entegrasyon merkezi haline geliyor. Bütün bu süreç, ahtapotların büyük miktarlardaki bilgileri paralel olarak işlemelerine yardım ediyor.
Çok fazla bilgiyi aynı anda kullanabilmeleri sayesinde ahtapotlar dışarıdan gelen bilgileri daha çabuk algılayıp tepki verebiliyor ve hareketlerini çok daha hızlı kontrol edip hareket edebiliyorlar. Ahtapotların kollarındaki parmak uçları dışarıdan gelen duyusal bilgileri anlayabilir, işleyebilir ve bir hareketi başlatmak için beyinden komut almadan diğer kolları koordine edebilir. Başka bir değişle, beyin kolların nerede olduğunu ve ne yaptığını tam olarak bilmeden kollar birbirinin konumunu anlayabilir ve uyumlu şekilde hareket edebilirler.
Ahtapotların kolları basit hareketleri beyinden komuta almadan yapsa da avlanma gibi daha karışık ve beyinden komut almayı gerektiren eylemlerin nasıl gerçekleştiği de ayrıca merak konusu. Araştırmayı gerçekleştiren öğrenci Sivitilli, ahtapotların; dünyada bulabileceğimiz en ilginç zihin yapılarından birine sahip olabileceğini söylüyor. Ahtapot zihnini incelemek ve anlamak bize dünyanın ötesindeki zihin yaşamına ulaşmada da yardım edebilir.
Farklı zihin yapıları çok farklı şekillerde evrilerek değişebilir. Eğer ahtapotlar gibi dünyadaki farklı canlıların incelersek, zihnin alabileceği formların çeşitliliği hakkında daha geniş bir bakış açısı kazanabiliriz.
